ಬಸವಣ್ಣ, ಸಿದ್ಧರಾಮ, ಪಂಡಿತಾರಾಧ್ಯ
ವೈದಿಕ ಮೂಲದವರಾಗಿದ್ದರೂ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಪಂಡಿತಾರಾಧ್ಯರು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ಹಿಡಿದರು. ಅವರ ಆರಾಧ್ಯ ಭಕ್ತರೂ ಕೂಡ ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡರು.
ಪಂಡಿತಾರಾಧ್ಯರು ರಚಿಸಿದ ‘ಶಿವತತ್ವ ಸಾರಮು’ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಶರಣ, ವೈದಿಕ ತತ್ವಗಳ ಮಿಶ್ರಣ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಅವರು ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ಸ್ತೋತ್ರ, ಬಸವ ಗೀತ ಮುಂತಾದ ಶರಣ ಕೃತಿಗಳನ್ನೂ ರಚಿಸಿದರು.
ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಪಂಡಿತಾರಾಧ್ಯರು ಬಸವಣ್ಣ ಲೈಂಗೈಕ್ಯರಾದ ಸುದ್ದಿ ಕೇಳಿ ಹಿಂದಿರುಗಿದರು. ಅವರ ಪರಂಪರೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಶರಣರಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗುವ ಅವಕಾಶ ತಪ್ಪಿಹೋಯಿತು.
ಸಿದ್ಧರಾಮರಿಗೆ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ ಇಲ್ಲದ್ದರಿಂದ ನಾಥರು ಶರಣರಲ್ಲಿ ಲೀನರಾದರು. ಆದರೆ ಪಂಡಿತಾರಾಧ್ಯರ ನಂತರ ಅವರ ಮಗ ಪಟ್ಟಕ್ಕೆ ಬಂದಿದ್ದರಿಂದ ಆರಾಧ್ಯರು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿಯೇ ಉಳಿದರು.
ಆರಾಧ್ಯರು ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ಧರಿಸಿದರೂ ಜನಿವಾರ ಬಿಡಲಿಲ್ಲ. ಶರಣ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಕೊಂಡರೂ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಜಾತಿ ಜಂಗಮರಾಗಿ, ವೈದಿಕತೆ ತುಂಬಿದ್ದ ಭಿನ್ನ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಸಿದರು.
ಪಂಡಿತಾರಾಧ್ಯರೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಆರಾಧ್ಯರು ಮೊದಮೊದಲು ಬಸವ ನಿಷ್ಠೆಯಿಂದಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಮುಂದಿನ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಪಂಚಾಚಾರ್ಯ ಪರಂಪರೆ ಬೆಳೆದಂತೆ ಅವರ ಬಸವ ನಿಷ್ಠೆ ಕ್ಷೀಣಿಸಿತು.
(‘ಸಿದ್ದರಾಮ-ಬಸವಣ್ಣ-ಪಂಡಿತಾರಾಧ್ಯ’ ಲೇಖನದಿಂದ ಆಯ್ದ ಮತ್ತು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತಗೊಳಿಸಿರುವ ಭಾಗ – ಮಾರ್ಗ ೪)
