ವಿಶ್ವಗುರು ಅಣ್ಣ ಬಸವಣ್ಣನವರ ‘ಮಹಾಮನೆ’ ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ‘ದಾಸೋಹ’ ಕೇವಲ ಅನ್ನಸಂತರ್ಪಣೆಯಾಗಿರದೆ, ಅದೊಂದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು. 12ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇಂದಿಗೂ ಮಾನವಕುಲಕ್ಕೆ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ.
ಮಹಾಮನೆಯ ದಾಸೋಹದ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ:
೧. ಕಾಯಕ ಮತ್ತು ದಾಸೋಹದ ಸಂಬಂಧ: ಬಸವಣ್ಣನವರ ದಾಸೋಹ ತತ್ವವು ‘ಕಾಯಕ’ದ ಮೇಲು-ಕೀಳರಿಮೆ ಇಲ್ಲದೇ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ದುಡಿಮೆ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿದೆ.
ಯಾರೊಬ್ಬರೂ ಸೋಮಾರಿಗಳಾಗಿ ಪರಾವಲಂಬಿಗಳಾಗಿರಬಾರದು. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿ ಕಾಯಕ (ದುಡಿಮೆ) ಮಾಡಿ, ಅದರಿಂದ ಬಂದ ಗಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತಮಗೆ ಬೇಕಾದಷ್ಟನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಉಳಿದಿದ್ದನ್ನು ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಅರ್ಪಿಸಬೇಕು. ಇದೇ ಮಹಾಮನೆಯ ದಾಸೋಹದ ಮೂಲತತ್ವವಾಗಿತ್ತು.
೨. ಜಾತಿಭೇದವಿಲ್ಲದ ಮಹಾಮನೆ: ಅಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಜಾತಿ ಪದ್ಧತಿ ತೀವ್ರವಾಗಿದ್ದರೂ, ಬಸವಣ್ಣನವರ ಮಹಾಮನೆಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರೂ ಸಮಾನರು. ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಂದ ಹಿಡಿದು ಕಟ್ಟಕಡೆಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯವರೆಗೂ ಎಲ್ಲರೂ ಒಂದೇ ಪಂಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಪ್ರಸಾದ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಮಾನತೆಯ ದೊಡ್ಡ ಸಂಕೇತವಾಗಿತ್ತು.
೩. ತ್ರಿವಿಧ ದಾಸೋಹ: ಮಹಾಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಅನ್ನ ದಾಸೋಹ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ‘ತ್ರಿವಿಧ ದಾಸೋಹ’ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು: ಅನ್ನ ದಾಸೋಹ: ಹಸಿದವರಿಗೆ ಊಟ. ಜ್ಞಾನ ದಾಸೋಹ: ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಅರಿವು ಮೂಡಿಸುವುದು. ಅಕ್ಷರ ದಾಸೋಹ: ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಕಲಿಸಿ, ವಚನ ರಚಿಸುವಷ್ಟು ಪ್ರೌಢಿಮೆ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡಿರುವುದು.
೪. ನೀಲಾಂಬಿಕೆಯವರ ಪಾತ್ರ: ಮಹಾಮನೆಯ ದಾಸೋಹದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಪತ್ನಿಯಾದ ನೀಲಾಂಬಿಕೆಯವರು ಹೊತ್ತಿದ್ದರು. ಪ್ರತಿನಿತ್ಯ ಸಾವಿರಾರು ಜನ ಶರಣರು, ಜಂಗಮರು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. “ಬಸವಣ್ಣನವರ ಭಕ್ತಿಗಿಂತ, ನೀಲಾಂಬಿಕೆಯ ದಾಸೋಹದ ಶಕ್ತಿ ಹಿರಿದು” ಎಂಬ ಮಾತೇ ಅಲ್ಲಿನ ದಾಸೋಹದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ.
೫. ಅಹಂಕಾರವಿಲ್ಲದ ಸೇವೆ:”ನಾನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದೇನೆ” ಎಂಬ ಅಹಂಕಾರ ದಾಸೋಹದಲ್ಲಿ ಇರಬಾರದು. “ನಾನು ಭಗವಂತನ ಮತ್ತು ಸಮಾಜದ ಸೇವಕ” ಎಂಬ ವಿನಮ್ರ ಭಾವನೆಯೇ ದಾಸೋಹದ ಜೀವಾಳ. ‘ಸೋಹಂ’ ಎಂಬುದರ ಬದಲು ‘ದಾಸೋಹಂ’ ಎಂಬುದನ್ನು ಶರಣರು ನಂಬಿದ್ದರು.
ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಬಸವಣ್ಣನವರ ಮಹಾಮನೆಯು ಹಸಿದ ಹೊಟ್ಟೆಗೆ ಅನ್ನವನ್ನೂ, ಹಸಿದ ಮೆದುಳಿಗೆ ಜ್ಞಾನವನ್ನೂ ನೀಡುವ ‘ಅರಿವಿನ ಕೇಂದ್ರ’ವಾಗಿತ್ತು. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಬಸವಣ್ಣನವರ ಮನೆಗೆ ‘ಮಹಾಮನೆ’ ‘ಅರಿವಿನ ಮನೆ’ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿರಬಹುದು. ಇಂದು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯರ ‘ಬಫೆ ಸಿಸ್ಟಮ್’ ಬಂದು ‘ನಿಂತುಕೊಂಡು’ ಊಟ ಮಾಡುವ ಪದ್ಧತಿಯಿಂದಾಗಿ, ಮದುವೆ ಇನ್ನಿತರ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲೂ ದಾಸೋಹ ಭಾವದ ಪ್ರೇಮ ಹಾಗೂ ಒಟ್ಟುಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯ ಪದ್ಧತಿ ದೂರಾಗಿದೆ.
ಮತ್ತೆ ಆ ನೆನಪುಗಳು ಹಸಿರಾಗಿ ಮನ “ಮಹಾಮನೆ”ಯೆಡೆಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದೆ. ಎಲ್ಲರ ಮನೆಯ ಅಡುಗೆ ಕೋಣೆಗಳಲ್ಲಿ, ಮಠಗಳ ದಾಸೋಹ ಭವನಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಚಿತ್ರವನ್ನು, ಮಾದರಿಯಾಗಿ ಹಾಕಬಹುದಾಗಿದೆ. ಎಲ್ಲರ ಮನೆಗಳು ಮಹಾಮನೆಗಳಾಗಿ ಶರಣರ ಬೆಳಗಿನಲ್ಲಿ ತೊಳಗಿ ಬೆಳಗಲಿ ಎಂಬ ಸದಾಶಯದೊಂದಿಗೆ.
ಬಸವ ಮೀಡಿಯಾ ವಾಟ್ಸ್ ಆಪ್ ಗುಂಪು ಸೇರಲು ಕ್ಲಿಕ್ ಮಾಡಿ
https://chat.whatsapp.com/H81yNL3dGRcHb7EBxL5oqr
